7 kwietnia piątek

Dzień Pracownika Służby Zdrowia

7 kwietnia obchodzimy święto tych, którzy z ogromną cierpliwością dbają o nasze zdrowie i przynoszą ulgę w cierpieniu.

Światowy Dzień Zdrowia

Tylko w chorobie ceni się zdrowie, mówi jedno z popularnych haseł. Światowy Dzień Zdrowia jest więc najlepszą okazją do tego, by zadbać o własny organizm

Dzień Bobrów

Gdyby tylko bóbr mógł pracować na etat, z pewnością bez problemu znalazłby zatrudnienie w firmie budowlanej. Te zwierzęta posiadają bowiem wyjątkowe umiejętności inżynieryjno- melioracyjne.

Międzynarodowy Dzień Domków Lalek

Dzień Domków Lalek to wyjątkowe święto, które zostało ustanowione przez Muzeum Domków Lalek, Gier i Zabawek w Warszawie. Celem tego dnia jest propagowanie wiedzy o historycznych domach lalek jako materialnych dokumentach czasów, w których powstały, a także zachęcanie do tworzenia własnych domków.

Inicjatorzy święta motywują do organizowania różnych aktywności, takich jak konkursy na najciekawsze domki czy dzielenie się pomysłami na tworzenie miniatur przedmiotów - np. talerzyki i miski dla lalek mogą być wykonane z guzików, a lampy dla lalek z ozdobnych zakrętek od butelek.

Tworzenie domków lalek to hobby, które może być realizowane przez każdego niezależnie od umiejętności manualnych i zasobności portfela. Efekty zależą tylko od pomysłowości i fantazji autora. Jest to także świetny sposób na integrację rodziny podczas wspólnego projektu, a dom lalek może stać się piękną, rodzinna pamiątką, pełną ukrytych historii i znaczeń, które są zrozumiałe tylko dla najbliższych.

Domki lalek - niezwykłe materialne dokumenty przeszłości i arcydzieła miniaturowego rzemiosła

Dawne domy dla lalek fascynują ludzi od dziesięcioleci, nie tylko turystów w muzeach zabawek, ale także historyków, badaczy kultury, architektów, scenografów i kolekcjonerów. Miniaturowe wnętrza mają w sobie niezwykły urok i czar, który sprawia, że niemal każdy zatrzymuje się, by się im przyjrzeć. Jedni interesują się technicznymi aspektami - jak zbudowano te miniaturowe domki, jakie materiały zostały użyte do ich budowy i w jaki sposób do tak małych lamp „dociągnięto równie mały prąd”? Inni zwracają uwagę na historyczny klimat wnętrz, stroje z epoki oraz detale dnia codziennego - fascynujące dokumenty minionych czasów.

Wielu ludzi podziwia artyzm, kunszt wykonania, pomysłowość i cierpliwość twórców tych filigranowych światów. Niezależnie od powodu zainteresowania, domki przenoszą nas w przeszłość - do innych czasów, mód i gustów, sposobów życia, prowadzenia domu i spędzania wolnego czasu. Roztaczają czar, któremu trudno się oprzeć.

Lalka - Najstarsza zabawka ludzkości

Za najstarszą zabawkę znaną już w prehistorii, uważa się lalkę – figurkę, która początkowo pełniła funkcje magiczne i obrzędowe, z czasem przywłaszczoną przez dzieci, dla których stała się ukochaną zabawką, przedmiotem hołubionym, często przechowywanym z nostalgią nawet w dorosłym życiu.

Lalkom prawdopodobnie już od starożytności towarzyszyły całe miniaturowe gospodarstwa, a ich ślady –  maleńkie sprzęty czy naczynia, znajdowane są do dziś przez archeologów w dawnych osadach czy mogiłach dziecięcych, którym zwyczajowo składano do grobu ulubione zabawki. Sztuka wykonywania miniatur w różnych materiałach znana była już w starożytnych Chinach (od V w p.n.e.) czy w starożytnym Egipcie (od III w. p.n.e.) gdzie jako wyposażanie grobowców umieszczano nie tylko miniaturowe łodzie, ale także sprzęty domowe, broń, zwierzęta, rydwany a nawet całe domy i zakłady rzemieślnicze, w których miniaturowi pracownicy mogli wytworzyć wszystko co mogło być zmarłemu potrzebne w zaświatach.

Domki dla lalek - zbytek wielmożnych

Pierwszy udokumentowany dom dla lalek powstał dopiero w 1558 roku, kiedy to książę Bawarii, Albrecht V, zamówił bardzo kosztowny prezent dla swojej córki - miniaturowy dom. Trudno jednak było nazwać ten prezent "dziecięcą zabawką", ponieważ przypominał on raczej cenną gablotę, w której znajdowały się precyzyjnie wykonane miniaturki. Niestety, ten dom uległ zniszczeniu w pożarze w 1674 roku.

Dużą popularność domki dla lalek zyskały w XVII-XIX wieku, zwłaszcza w Niemczech, Anglii, Holandii i we Włoszech. Wytwarzane w tym czasie domki były wiernymi modelami ówczesnych budynków, a ich wnętrza oddawały dokładnie podział pomieszczeń i wyposażenie z tamtego okresu.

Umeblowanie i wyposażenie domów  – od piwnic,  aż po strychy,  wykonywano  możliwie  podobne  do pierwowzorów,  z takich samych tworzyw i materiałów, często przez zrzeszonych w gildiach rzemieślników - miniaturzystów, specjalizujących się w swoim rzemiośle. I tak stolarze - miniaturzyści wykonywali maleńkie, drewniane meble, ludwisarze odlewali miniaturowe cynowe naczynia i sprzęty, garncarze wykonywali maleńką ceramikę, a malarze malowali miniaturowe obrazy. Domki zamieszkiwane były przez lalki wyobrażające wszystkie postaci rodziny i służbę, a ich ubrania, kapelusze i buty wykonywane były przez specjalistów – krawców, szewców, kapeluszników. Znamienne było to, iż postaci stojące najwyżej w hierarchii były często wykonywane z najdroższych materiałów i z największą precyzją – np. pan i pani domu mieli twarze wykonane z wosku lub porcelany, a ciała uszyte z najdelikatniejszej koźlęcej skórki. Osoby stojące niżej, miały korpusy i kończyny gliniane lub ceramiczne, a służba zasługiwała już tylko na ciało z drewna, a czasem zaledwie na słomy i szmatek. Oczywiście na wykwintnie wyposażone domy mogli sobie pozwolić tylko nieliczni - znajdowały się one głównie na dworach możnowładców i arystokracji.

Upowszechnienie domków

W XIX wieku, dzięki postępowi technologicznemu, zwłaszcza wprowadzeniu druku kolorowego (chromolitografii) i możliwości seryjnej produkcji elementów drewnianych, domki dla lalek stały się bardziej powszechne i dostępne. Pełniły one także ważne funkcje edukacyjne, zachowując wierność względem swoich pierwowzorów. Dzięki dbałości o drobne detale i elementy wyposażenia, te miniaturowe domy są obecnie fascynującym źródłem wiedzy o życiu ludzi w przeszłości, ich otoczeniu i modach, którym hołdowali.

Rozmaite domki lalek, od ogromnych rezydencji z licznymi pomieszczeniami, przez mniejsze pokoje, aż po sklepiki, klasy szkolne czy kuchnie, stanowią niezwykłe, trójwymiarowe dokumenty dawnych czasów.

Ustanowienie Międzynarodowego Dnia Domków Lalek

Data święta, 7 kwietnia, nie została wybrana przypadkiem. Tego dnia urodziła się córka założycielki Muzeum Domków Lalek, Gier i Zabawek. Jej przygoda z kolekcjonowaniem domków lalek rozpoczęła się od odrestaurowania starego domku dla swojej córeczki. Muzeum, założone w 2016 roku, gromadzi obecnie ponad 150 historycznych domków, sklepów, szkół, szpitali i innych obiektów z różnych części świata. Najstarszy z nich ma ponad 200 lat. Zbiory, pochodzące z kolekcji Anety Popiel-Machnickiej, zostały odrestaurowane i przywrócone do dawnej świetności przez nią i jej córkę Różę.

Wielki Piątek

Wielki Piątek to jest to jedyny dzień w roku, w którym nie ma mszy świętej. Zamiast tego jest odprawiana liturgia Męki Pańskiej a na ulicach odbywają się publiczne przemarsze Drogi Krzyżowej.

Dzień Ścisłego Postu

Wielki Piątek to dzień ścisłego postu, który obowiązuje wszystkich pełnoletnich wiernych do 60. roku życia. Czy wiesz, że istnieją tylko dwa dni w kalendarzu liturgicznym, gdzie obowiązuje ścisły post? Oprócz Wielkiego Piątku post dotyczy Środy Popielcowej. Ścisły reżim tego postu dotyczy jego charakteru ilościowego i jakościowego tzn. obowiązuje zakaz spożywania mięsa oraz spożywania tylko jednego dużego posiłku i dwóch przekąsek.

Żałoba i smutek

Wielki Piątek to czas powagi, smutku i zadumy. Wieczorem odbywa się Liturgia Męki Pańskiej, której najważniejszym elementem jest adoracja krzyża polegająca na tym, że po przyklęknięciu i ucałowaniu krucyfiksu następuje odkupienie Jezusa. Wieczorem następuje przeniesienie Najświętszego Sakramentu Grobu Pańskiego upamiętniającego złożenie do grobu ciała Chrystusa. Grób Pański stanowi ważny element Wielkiego Piątku i jego przygotowywanie jest szczególnie polskim zwyczajem. W grobach tych są często symbole narodowe oraz nawiązania i aluzje do aktualnych wydarzeń oraz problemów społecznych.

Kiedyś, zgodnie ze zwyczajami, w Wielki Piątek obowiązywała żałoba to znaczy oprócz ścisłego postu ubierano się na czarno, nie można było krzyczeć, a nawet głośno rozmawiać czy wykonywać hałaśliwych prac. Ciekawostką jest, że w tym dniu należało zasłonić bądź odwrócić do ściany lustra, by oglądający się w nich człowiek w ten dzień nie spostrzegł diabła. Wczesnym świtem wędrowano do rzek i potoków, by umyć się w bieżącej wodzie. Dla chorych i bydła przynoszono wodę w wiadrach. Zgodnie z wierzeniami woda „wielkopiątkowa” miała właściwości uzdrawiające i zapobiegające chorobom.

W Wielki Piątek gotowano jajka, które były używane do Święconki i z których robiono pisanki. W wodzie po gotowaniu jaj dziewczęta często myły włosy lub twarz, aby pozbyć się piegów lub innych mankamentów urody.

Jeśli chodzi o reżim dietetyczny, który obowiązuje w Wielki Piątek to na ten moment jest on i tak złagodzony, gdyż dawniej ten post to była po prostu głodówka, która trwała aż do Śniadania Wielkanocnego, czyli aż dwie doby. Dla niektórych osób było to nie lada wyzwaniem, zwłaszcza, że właśnie dwa ostatni dni przed samymi Świętami to był moment, gdzie przygotowywało się wszystkie pyszności. Wierzono, że taka głodówka to wyraz szacunku i czci dla cierpienia Jezusa i pochylenie się nad jego męką. Z praktycznego punktu widzenia, takie przegłodzenie dobrze wpływa na trawienie i sprzyja poczuciu szczęścia podczas niedzielnego ucztowania.

W wielu miejscowościach ciągle kultywowana jest tradycja stróżowania przy Grobie Chrystusa. Wartownicy ubrani w wojskowe lub strażackie mundury albo kostiumy żołnierzy rzymskich pełnią straż przy Grobie do rezurekcji dodając estymy całemu zdarzeniu. Na Podkarpaciu w niektórych parafiach strażnicy Grobu Pańskiego są „przebrani” za Turków. Zgodnie z legendą należy się odwołać do XVII wieku kiedy to żołnierze pod wodzą Jana III Sobieskiego wracali ze zwycięskiej bitwy z Turkami pod Wiedniem i chcieli się pochwalić „łupami” wojennymi w postaci zbrojenia i strojów tureckich żołnierzy. Gdy miejscowa ludność zobaczyła tych „przebierańców” to uciekła wraz ze strażnikami grobu Chrystusa (bo rzecz się działa właśnie na Wielkanoc). Wygrani żołnierzy bez zastanowienia stanęli jako „Turcy” poprzebierani w kolorowe stroje przy grobie Mesjasza i od tamtej pory lokalna ludność, która ma strzec grobu przebiera się za Turków. Ponadto, w niektórych wsiach w drugi dzień Wielkanocy „turki” obchodzą domy z życzeniami, za co otrzymują datki i poczęstunek.

Krwawa tradycja

Czy wiesz, że najbardziej krwawa tradycja wielkopiątkowa odbywa się na Filipinach? Co roku grupa pokutników daje się przybić do drewnianych krzyży. To tradycja, której nie pochwala Kościół katolicki. Zdaniem ukrzyżowanych ten obrzęd jest świadectwem wiary, aktem pokuty, bądź sposobem na wybłaganie łaski u Boga. Wielkopiątkowe ukrzyżowania na początku były wyznaniem wiary, aczkolwiek na przestrzeni lat zwyczaj ten dosyć mocno się skomercjalizował przyciągając do Manili na ten swoisty spektakl rzesze turystów.