26 stycznia obchodzony jest Ogólnopolski Dzień Transplantacji

Przypada on w rocznicę pierwszego w Polsce udanego przeszczepu nerki, który w 1966 roku miał miejsce w I Klinice Chirurgicznej Akademii Medycznej w Warszawie. Był to wtedy 621 taki zabieg na świecie (pierwszy miał miejsce w roku 1954). W tym roku przypada 52 rocznica tego wydarzenia.

Czym jest transplantacja?

Transplantacja inaczej przeszczepianie narządów (z łac. transplantare, czyli „szczepić”, trans „poza czymś”, plantare „sadzić”)- przeszczepienie narządu w całości lub części, tkanki lub komórek z jednego ciała na inne (lub w obrębie jednego ciała). Przeszczepianiem zajmuje się dziedzina medycyny zwana transplantologią.

Historia transplantologii i transplantacji

Transplantacja jest dziedziną medycyny stosunkowo młodą. Zanim jednak udało się z sukcesem przeprowadzić przeszczep, po drodze było wiele niepowodzeń i porażek. Pierwszej udanej transplantacji dokonano w Bostonie w 1954 roku, była to nerka przeszczepiona od brata bliźniaka chorego pacjenta.

26 stycznia 1966 r. zespół I Kliniki Chirurgicznej kierowanej przez prof. Jana Nielubowicza i I Kliniki Chorób Wewnętrznych, kierowanej przez prof. Tadeusza Orłowskiego, Akademii Medycznej w Warszawie wykonał po raz pierwszy w Polsce przeszczep nerki pobranej od osoby zmarłej. Biorcą narządu była Danusia Milewska, 18-letnia uczennica szkoły pielęgniarskiej, wybrana i przygotowywana do tego zabiegu przez prof. Tadeusza Orłowskiego.

W 1968 roku profesor Wiktor Bros dokonał przeszczepienia nerki od żywego dawcy. Udaną próbę przeszczepienia narządu przeprowadził w Zabrzu zespół Zbigniewa Religi w roku 1986. Wówczas był to ogromny sukces, ponieważ przeszczepiano serce. Pierwsze udane przeszczepienie wątroby u dziecka było w roku 1990, natomiast u dorosłego w roku 1994.

Oświadczenie woli

Każdy z nas może potrzebować nowego narządu. Przeszczep nerki, serca czy wątroby to dla chorych ze skrajną niewydolnością narządów jedyna szansa na życie. Mimo ogromnego postępu medycyny nie wymyślono dotąd skuteczniejszego sposobu leczenia.

W 2019 roku przeszczepiono w całej Polsce 1473 narządy od zmarłych dawców. To ciągle o wiele za mało. W grudniu 2019 roku na liście oczekujących na szansę na życie było aż 1947 chorych. Dorosłych i dzieci. Osób, które od urodzenia borykają się z problemami oraz jeszcze niedawno w pełni zdrowych, aktywnych osób, których serce stało się niewydolne na przykład na wskutek powikłań po nieleczonej grypie. Nie każda z tych osób dożyje do przeszczepu. Mimo, że codziennie z powodu różnych przyczyn umierają ludzie, narządy wielu z nich się marnują, bo wyrazili sprzeciw przeciwko oddaniu ich do przeszczepów, albo, co zdarza się o wiele częściej, ich rodziny nie wiedzą, jaką była ich wola.

Pobierzcie je, podpiszcie i noście przy sobie. Koniecznie poinformujcie o tym fakcie swoich bliskich.

To, by jak najwięcej Polek i Polaków podpisało świadectwo woli jest w interesie każdego z nas. Przecież nie wiemy, kto z nas nagle umrze i zostanie dawcą, a kto by dalej żyć, będzie potrzebował nowej wątroby, nerki, serca lub innego narządu. Świadectwo woli nie stanowi dokumentu w sensie prawnym, ale jest wyrażeniem Waszej woli. Ważnej woli.

Mity dotyczące transplantacji:

· Istnieją banki nerek, podobnie jak banki szpiku.

Nie ma placówki, z której w dowolnym momencie podjąć można świeżą nerkę.

· W Polsce prowadzony jest handel organami

Każdy zabieg pobrania i przeszczepienia narządów wiąże się z niezwykle skomplikowanymi procedurami i musi zostać przeprowadzony w specjalistycznym szpitalu. Czuwa nad nim kilkadziesiąt osób, a wszystkie przypadki transplantacji są bardzo ściśle monitorowane. Ponadto pacjent po przeszczepie wymaga wykwalifikowanej opieki medycznej i drogich preparatów, a aby otrzymać na nie recepty, musi być zarejestrowany w Krajowym Rejestrze Przeszczepień.

· Dawcą szpiku kostnego może zostać jedynie osoba spokrewniona z biorcą.

Dawcą szpiku może zostać osoba pełnoletnia do 55. roku życia. Pokrewieństwo nie jest istotne, najważniejsza dla dawcy i biorcy jest zgodność antygenów HLA, którą weryfikuje się odpowiednio wcześniej.

· Lekarze nie starają się o życie pacjentów, którzy wyrazili zgodę na transplantację ich organów po śmierci.

Każdy lekarz ceni życie ludzkie ponad wszystkie korzyści, co ślubował składając przysięgę Hipokratesa. Nie ma najmniejszego ryzyka, że jakikolwiek medyk zaniedba swoje obowiązki ze względu na naszą zgodę na pośmiertne pobranie organów.

· Organy pobiera się również od osób w stanie śpiączki, które mogłyby się obudzić.

Lekarze nie przystąpią do zabiegu pobrania narządów, jeżeli nie stwierdzą klinicznej śmierci mózgu.

· Zabieg pobrania szpiku kostnego jest niezwykle bolesny.

Współcześnie niemal 80 procent zabiegów pobierania szpiku dokonywane jest przy pomocy aferezy, czyli pobrania komórek macierzystych z krwi obwodowej. Dawca bierze specjalny preparat, który powoduje przejście komórek macierzystych ze szpiku do krwi. Te zostają następnie odseparowane przez specjalną maszynę. Ból związany z zabiegiem porównać można do zwykłego pobierania krwi. Druga metoda, czyli pobranie szpiku poprzez wkłucie się w kość biodrową zawsze odbywa się w znieczuleniu ogólnym, czasem stosowana jest również narkoza.

· Dane osobowe chętnych do oddania szpiku są ogólnodostępne. 

Wszystkie informacje na temat potencjalnych dawców są poufne.

· Procedury związane z dawstwem szpiku kostnego są bardzo skomplikowane.

Aby oddać swój szpik w celach transplantologicznych, nie trzeba czekać na konkretną prośbę o pomoc. Wystarczy wypełnić oświadczenie woli o wpisanie do Centralnego Rejestru Niespokrewnionych Dawców Szpiku i Krwi Pępowinowej, które dostępne jest w każdej stacji krwiodawstwa oraz w Internecie. Następnie pobiera się krew potencjalnego dawcy i sprawdza rodzaj antygenów HLA. Dopiero kiedy znajdzie się biorca o identycznych antygenach, następuje kolejny etap – szczegółowo badany jest stan zdrowia przyszłego dawcy (m.in. pod kątem występowania chorób zakaźnych, autoimmunologicznych czy nowotworów – te czynniki dyskwalifikują z dawstwa szpiku). Jeżeli wszystko jest w porządku, dawca ostatecznie potwierdza, czy chce się poddać zabiegowi. Na tym etapie wciąż można się wycofać – bez żadnych konsekwencji.

· Zabieg pobrania szpiku kostnego wiąże się z długotrwałym pobytem w szpitalu.

W większości zabiegów stosowana jest metoda pobrania komórek macierzystych z krwi, co trwa ok. trzy godziny i nie wymaga pozostawania w szpitalu. Pacjent, który oddaje szpik poprzez wkłucie się do talerza biodrowego, regeneruje się bardzo szybko. Zabieg (przy ogólnym znieczuleniu) dokonywany jest na sali ogólnej. Jeśli nie ma przeciwwskazań, dawca wraca do domu już następnego dnia.

· Dawca szpiku kostnego jest obciążony kosztami zabiegu.

Wszelkie kwestie finansowe załatwiane są przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Dawca nie ponosi najmniejszych kosztów związanych z procedurami i operacją pobrania szpiku.

· Po zabiegu pobrania szpiku pozostają blizny.

Po aferezie (separacji komórek z krwi) nie pozostają żadne ślady, gdyż zabieg przypomina zwykłe pobranie krwi. Kiedy szpik kostny pobierany jest przy pomocy kilku nakłuć kości biodrowej, zostają po nich delikatne ślady. Ranki szybko się goją. Jeżeli dawca przestrzega zaleceń lekarzy dotyczących pielęgnacji i opatrywania biodra, po miesiącu nie pozostaje najmniejszy ślad.

Czym jest transplantologia? Co powinniśmy o niej wiedzieć? Czym zajmuje się koordynator ds. transplantacji? Jak zbudowany jest zespół transplantologiczny? Czy transplantologia to tylko chirurgia? Czy pojęcie śmierci mózgu jest tak oczywiste? Czym jest oświadczenie woli ws. narządów po śmierci? Jakie błędy komunikacyjne popełniamy podczas rozmowy z rodziną potencjalnego dawcy narządów? Jaką rolę w transplantacji narządów odgrywa psycholog? Kim jest żywy dawca? Jak możemy pomóc swoim bliskim? Czy warto wspierać i rozwijać transplantologię?
http://krewmozg.pl/