I Liceum Ogólnokształcące im. Mikołaja Kopernika w Żywcu. Historia szkoły

I Liceum Ogólnokształcące w Żywcu im. Mikołaja Kopernika – publiczne liceum ogólnokształcące w Żywcu, powstałe w 1904 roku.

Pierwsze starania o wydanie zezwolenia na uruchomienie szkoły realnej w Żywcu rozpoczęto w latach 1893–1899. W 1904 roku powołano specjalną komisję, która miała zajmować się pracami związanymi z utworzeniem szkoły i budową jej siedziby. 3 sierpnia 1904 roku wydane zostało zezwolenie cesarskie na otwarcie Wyższej Szkoły Realnej w Żywcu z dniem 1 września 1904 roku.

Z powodu trwającej budowy gmachu nauka rozpoczęła się 1 września 1904 roku w nieistniejącym dziś budynku prywatnym na Rudzy, dzielnicy Żywca. Dyrektorem szkoły oraz jej organizatorem został Bronisław Gustawicz, dotychczasowy profesor III Gimnazjum w Krakowie. W następnym roku szkolnym wynajęto tzw. „trojanówkę” – całe piętro domu pana Trojana na rogu ulic: Kościuszki i Świętokrzyskiej, zaś lekcje rysunków odbywały się w domu pana Rottera na ulicy Kościuszki.

W roku szkolnym 1909/1910 szkoła realna przeniosła się do nowo wybudowanego gmachu przy ulicy Zielonej (obecnie jest to Szkoła Podstawowa nr 2) Wznoszenie nowego potrzebnego szkole budynku, w którym szkoła mieści się do dzisiaj, rozpoczęto według obowiązującego wówczas typowego planu wiedeńskiego ministerstwa oświaty i w stosunkowo krótkim czasie oddano do użytku imponujący i okazały, jak na tamte czasy, gmach nowej szkoły. Przeniesienie szkoły do własnego budynku przy ulicy Słowackiego, w którym mieści się do dzisiejszego dnia, miało miejsce podczas ferii letnich w 1911 r.

W roku szkolnym 1910–1911 stała się pełną siedmioklasową wyższą szkołą realną, w której po raz pierwszy zaczęły pobierać naukę dziewczęta (hospitantki). Odbył się także pierwszy egzamin dojrzałości. Do szkoły uczęszczała przeważnie młodzież z Żywca i powiatu żywieckiego. Nauka była płatna, jednak uczniowie biedni, mogli starać się o częściowe lub całkowite zwolnienie z opłat. Wszyscy uczniowie zobowiązani byli do noszenia w szkole i poza nią jednakowego granatowego munduru szkolnego, który krojem przypominał bluzę wojskową, a srebrne i złote paski na wysokim kołnierzyku oznaczały stopień gimnazjum oraz klasę, do której uczeń uczęszczał.

Rok szkolny 1914/1915 rozpoczął się z nieznacznym opóźnieniem, jednak lekcje nie odbywały się, ponieważ dyrektor i część nauczycieli zgłosiła się do służby wojskowej w armii austriackiej. Wtedy Rada Szkolna Krajowa zezwoliła na prowadzenie zajęć przez przebywających wówczas w Żywcu nauczycieli ze względu na znaczne oddalenie miasta od linii frontu. Jednak szkoła była zmuszona zawiesić swoją działalność, ponieważ w początkowym czasie wojny budynek został zajęty na potrzeby Szpitala Wojskowego z Jarosławia. Częściowe wznowienie zajęć szkolnych (w budynku ówczesnego Wydziału Rady Powiatowej – dziś: budynek Starostwa Powiatowego w Żywcu) nastąpiło w lutym 1915 r., zaś pełne przekazanie budynku szkoły dla młodzieży miało miejsce 3 marca 1916 r.

W roku szkolnym 1919/1920 założona została drużyna harcerska im. Kazimierza Pułaskiego (drużyna skautingu dziewcząt założona została w 1916 r., a żeńskie drużyny harcerskie funkcjonowały z przerwami) pełniąc w niepodległej Polsce poważną rolę wychowawczą z równoczesnym przygotowaniem młodzieży do obrony Kraju.

Od kwietnia do lipca 1920 r. nastąpiło zawieszenie nauki w wyższych klasach wobec masowego wstępowania młodzieży do wojska w celu walki z bolszewikami. Nauka rozpoczęła się 15 września, a w klasie VII dopiero 11 października po powrocie uczniów z wojska.

W roku szkolnym 1921/1922 7-letnia Wyższa Szkoła Realna zostaje przekształcona w 8-letnie Gimnazjum im. Mikołaja Kopernika w Żywcu. Ostatnia matura Szkoły Realnej ma miejsce w 1924 roku, natomiast pierwsza matura Gimnazjum odbyła się w 1926 roku (w roku 1925 nie było matury).

Wartym odnotowania wydarzeniem była wizyta w szkole Prezydenta RP, prof. Ignacego Mościckiego 25 lipca 1929 roku podczas jednodniowego pobytu w Żywcu.

W latach 30. w miejsce dawnego 8-letniego gimnazjum ogólnokształcącego wprowadzono na mocy reformy jędrzejewiczowskiej sześcioletnią szkołę średnią ogólnokształcącą, podzieloną na czteroletnie gimnazjum (o jednolitym programie nauczania) i dwuletnie liceum (programowo zróżnicowane na wydziały: klasyczny, humanistyczny, matematyczno-przyrodniczy, przyrodniczy). W wyniku tej reformy, zarządzeniem Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego z 1937 zostało utworzone „Państwowe Liceum i Gimnazjum im. Mikołaja Kopernika w Żywcu” (państwowa szkoła średnia ogólnokształcąca, złożona z czteroletniego gimnazjum i dwuletniego liceum); szkoła miała charakter koedukacyjny, a wydział liceum ogólnokształcącego był prowadzony w typie humanistycznym i matematyczno–fizycznym.

Po wybuchu II Wojny Światowej i zajęciu Żywca przez Niemców dyrektor Bronisław Nowak usilnie starał się o otwarcie szkoły, w wyniku czego następuje krótki okres nauki w szkole (Gimnazjum) od 15 października do jej zamknięcia 8 listopada przez niemiecką administrację Żywca włączonego do III Rzeszy.

W czasie wojny budynek zajęty został przez Niemców na potrzeby policji (nadzorującej wysiedlenia ludności Żywiecczyzny w ramach Aktion Saybusch organizowanej przez SS-Obergruppenführera Ericha von dem Bacha – późniejszego likwidatora powstania warszawskiego), niemieckiego gimnazjum i szpitala wojskowego. Nauczyciele brali udział w tajnym nauczaniu zapoczątkowanym przez profesorów Kazimierę Białek, Czesława Janika i Irenę Puszyńską, a zarówno wychowankowie, jak i nauczyciele walczyli na wszystkich frontach II wojny, ginąc zarówno w niemieckich, jak i w sowieckich katowniach.

Szkoła rozpoczęła działalność tuż po wyparciu Niemców przez Sowietów z Żywca – w połowie kwietnia 1945 roku. Pierwszy powojenny rok trwał do 15 sierpnia 1945 roku, zajęcia odbywały się w budynku szkoły pożydowskiej w Zabłociu, gdyż gmach Gimnazjum wymagał remontu. Wznowienie nauki nastąpiło we wrześniu w macierzystym budynku pod zmienioną nazwą: Państwowe Gimnazjum i Liceum w Żywcu. Zasadnicza zmiana organizacyjna nastąpiła w 1949 roku, kiedy to utworzono 11-letnią szkołę ogólnokształcącą (siedmioletnia szkoła podstawowa i czteroletnie liceum ogólnokształcące).

W dniach 20–22 czerwca 1959 roku miały uroczyste obchody Jubileuszu 55-lecia szkoły; powstaje Księga Pamiątkowa Szkoły Realnej, Państwowego Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcącego im. Mikołaja Kopernika w Żywcu, w której autorzy umieszczają, obok bardzo cennych informacji dotyczących zwłaszcza życia szkoły w okresie międzywojennym, m.in. informacje o wychowankach i nauczycielach poległych podczas II wojny światowej – w tym o zamordowanych w Katyniu, co jak na owe czasy było posunięciem dość odważnym.

W roku 1960 Rada Pedagogiczna zwróciła się do Ministerstwa Oświaty z prośbą o zatwierdzenie imienia patrona szkoły Mikołaja Kopernika i takie zatwierdzenie otrzymała. Ostatecznie w lutym 1966 roku, w związku z nadmiarem klas licealnych, 7-letnia szkoła podstawowa przeniesiona została do budynku na os. 700-lecia (dziś: Szkoła Podstawowa nr 5).

W roku szkolnym 1967/68 na podstawie ustawy o reformie szkolnej z roku 1961 wszedł w życie nowy cykl nauczania licealnego – klasy: I, II, III, IV.

Sprofilowanie klas wprowadzone zostało obligatoryjnie w roku szkolnym 1973/1974. Faktycznie jednak w żywieckim liceum już w 1970 roku rozpoczęły pracę dwie klasy o profilu matematyczno-fizycznym, w 1971 roku – humanistyczna, a w 1973 – biologiczno-chemiczna. Od 1974 roku stale funkcjonują klasy matematyczno-fizyczne i biologiczno-chemiczne. Cały czas istniały też profile podstawowe. Z przerwami funkcjonowały klasy humanistyczne, pedagogiczne i z rozszerzonym programem nauczania wychowania fizycznego. Obecnie w każdym roczniku istnieją klasy o profilach matematyczno-fizycznym, biologiczno-chemicznym i humanistycznym, oprócz pedagogicznego (ostatni rocznik zdał maturę w 1994 roku).

W latach 70. powstały również nowe klaso-pracownie. Obok już istniejących, takich jak: gabinet fizyczny, chemiczny, biologiczny, geograficzny, pracownia zajęć technicznych i jedna sala gimnastyczna, pojawiają się gabinety: pracownie językowe, historii, obrony cywilnej, a także druga pracownia fizyczna i mała sala gimnastyczna. W 1976 roku Liceum otrzymało odznakę Zasłużony dla Miasta Żywca. Także w 1976 roku, Liceum Ogólnokształcące im. M. Kopernika i Liceum Ogólnokształcące dla Pracujących połączone zostały w Zespół Szkół Ogólnokształcących im. M. Kopernika.

Dla szkoły stan wojenny wprowadzony 13 grudnia 1981 r. oznaczał początkowo dłuższą przerwę w nauce, dyżury nauczycieli do godziny 22-iej, zawieszenie działalności Związku Nauczycielstwa Polskiego oraz zakaz działania NSZZ „Solidarność”, działającego w szkole od listopada 1980 r. Ze względu na zakaz zgromadzeń nie odbyła się styczniowa wywiadówka 1982 roku, a także tradycyjne bale maturalne.

4 czerwca 1989 r. w wyborach do sejmu i senatu został wybrany na posła profesor języka polskiego – Michał Caputa i pełnił tę funkcję do 1991 r., jako poseł z listy Komitetu Obywatelskiego „Solidarność”, członek Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego oraz sejmowej Komisji Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego.

Rok szkolny 2002/2003 zapoczątkowany został utworzeniem 3-letniego Liceum Ogólnokształcącego w ramach reformy systemu oświaty z 1999 r. Weszła także w życie nowa nazwa szkoły: I Liceum Ogólnokształcące im. Mikołaja Kopernika w Żywcu.

W 2007 roku szkoła wzbogaciła się o obserwatorium astronomiczne wyposażone w teleskop typu refraktor o ogniskowej 400 mm. Głównym sponsorem Szkolnego Obserwatorium Astronomicznego Copernicus był absolwent szkoły z roku 1935 – mieszkający w Kanadzie A. Karel Velan.

We wrześniu 2009 roku nastąpiło połączenie I Liceum Ogólnokształcącego im. M. Kopernika w Żywcu z II Liceum Ogólnokształcącym im. J. Komorowskiego na ul. Grunwaldzkiej. Ostatnie klasy II LO kontynuowały naukę w I Liceum od września 2010 r. i zdały egzamin maturalny w maju 2011 r.

W 2010 nastąpiło otwarcie nowych sal lekcyjnych na zaadaptowanym poddaszu szkoły – także i w miejscu byłej strzelnicy szkolnej.

3 września 2018 roku w liceum odbyło się powiatowe rozpoczęcie roku szkolnego 2018/2019. Wyjątkowość tej uroczystości podkreślił fakt nadania auli szkoły imienia Stanisława Pyjasa, absolwenta żywieckiego liceum. W latach 2020–2021 budynek szkoły poddany został szeroko zakrojonej termomodernizacji.

Szkoła prowadzi współpracę naukowo-dydaktyczną z wyższymi uczelniami, w ramach której organizowane są m.in. obozy naukowe: humanistyczny, matematyczno-językowy oraz biologiczno-chemiczny.

W ramach wspierania szkoły na różnych płaszczyznach jej działalności w szkole funkcjonują stowarzyszenia:

Stowarzyszenie Przyjaciół i Absolwentów Liceum Ogólnokształcącego im. M. Kopernika w Żywcu oraz Stowarzyszenie „Z Kopernikiem w XXI wiek”.

I Liceum Ogólnokształcące im. Mikołaja Kopernika w Żywcu znajduje się wśród 500 najlepszych liceów w Polsce sklasyfikowanych w Rankingu Liceów i Techników PERSPEKTYWY 2020 i przysługuje mu po raz kolejny tytuł „Srebrnej Szkoły”.

W 2017 roku Koło Turystyki Górskiej i Krajoznawstwa PTTK „Kangchendzonga” przy I LO uzyskało certyfikat Organizatora Godnego Polecenia. Szkoła szczyci się tytułami laureata: Otwarta Szkoła, Szkoła z Tradycją, Szkoła Przyjazna Rodzinie. Liceum posiada status Szkoły Ćwiczeń Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie.