Isep – zapomniana wieś w sercu Żywca

Dziś niewielu mieszkańców Żywca zdaje sobie sprawę, że w obrębie miasta znajdowała się kiedyś samodzielna wieś o bogatej historii – Isep. Choć obecnie stanowi część dzielnicy Sporysz, jeszcze w pierwszej połowie XX wieku funkcjonowała jako oddzielna jednostka administracyjna i społeczna, posiadająca własną tożsamość i charakter.

Początki Ispu sięgają czasów, gdy był on jedynie przysiółkiem Sporysza. Z biegiem lat miejscowość usamodzielniła się, stając się siedzibą gminy Isep. W 1934 roku została włączona do gminy Sporysz, a ostatecznie – 1 stycznia 1950 roku – razem ze Sporyszem, Zabłociem, Pawlusiami i Kocurowem weszła w skład miasta Żywca.

Dawny Isep położony był przy ujściu rzeki Koszarawy do Soły, na wschód od mostu na Sole, wzdłuż linii kolejowej prowadzącej w kierunku Suchej Beskidzkiej. Główne zabudowania ciągnęły się pomiędzy dzisiejszymi ulicami Handlową i Węglową, obejmując m.in. część terenów dzisiejszego Parku Habsburgów oraz południowe rejony Śródmieścia – obecne osiedla: 700-lecia, Parkowe i Pod Grapą. Fragment ulicy Kościuszki, na odcinku od Handlowej do Węglowej, również należał do Ispu. W miejscu, gdzie dziś znajduje się Dom Towarowy „Centrum”, mieścił się dawniej sklep zegarmistrzowski Klipsteina, świadczący o lokalnym handlu i rzemiośle.

Choć Isep był zamieszkiwany głównie przez uboższą część społeczności – w tym liczną ludność żydowską – na jego terenie rozwijały się drobne zakłady i rzemiosło. Znajdowały się tu m.in. folusz, młyn papierniczy i magazyn (powstałe dzięki umocnieniom brzegów Soły z lat 1829–1833), a w okresie międzywojennym działała Fabryka Likierów i Rosolisów Wilhelma Glasnera oraz zakład piernikarski otwarty w 1921 roku.

Według spisu ludności z 1910 roku Isep liczył 697 mieszkańców, a w 1921 roku – 579 osób, z czego 486 było wyznania rzymskokatolickiego, 90 żydowskiego, 2 ewangelickiego, a 1 innego wyznania chrześcijańskiego. Większość mieszkańców (565 osób) deklarowała narodowość polską.

Pierwsze próby przyłączenia Ispu do Żywca pojawiły się już w 1921 roku, jednak sprzeciw wyraził Karol Stefan Habsburg, największy płatnik podatków w tej okolicy. W czasie okupacji niemieckiej wieś została włączona do miasta (1939), lecz po wojnie przywrócono dawny stan administracyjny. Trwałe wcielenie Ispu do Żywca nastąpiło dopiero w 1950 roku.

Dziś o historii tej nieistniejącej już wsi przypominają nazwy ulic: Isep, Habdasówka, Nad Koszarawą i Pola Lisickich, położone w dzielnicy Sporysz. Choć Isep zniknął z map administracyjnych, jego ślady w krajobrazie i pamięci mieszkańców pozostają ważnym elementem historii Żywca – świadectwem przemian, jakie kształtowały współczesne oblicze miasta.