Konkatedra Narodzenia Najświętszej Marii Panny

Konkatedra Narodzenia Najświętszej Marii Panny – świątynia zbudowana w XV wieku. Z wysoką wieżą, ozdobiona u szczytu galerią, rozbudowana w latach 1582-1583. Wśród cennych dzieł gotycka płaskorzeźba Zaśnięcia Matki Boskiej z około 1500 r. Wystrój wnętrza barokowy. Dawniej kościół parafialny, od 1992 konkatedra diecezji bielsko-żywieckiej.

W 1428 r na terenach Rudzy powstał kościół Św. Krzyża. Kościół ten leżał poza obrębem miasta, mieszczanie żywieccy postanowili wybudować własny kościół. Stało się to zapewne przed rokiem 1470, gdyż wspomina o nim już Jan Długosz w Liber Benificiorum z lat 1460-1470 r. Kościół wybudowano w stylu gotyckim i stał się kościołem parafialnym.

W XVI wieku kościół był rozbudowywany dwukrotnie.  Pierwszy raz 1515-1542 dzięki nakładom Wawrzyńca Komorowskiego i jego brata Jana. Pięć lat po rozbudowie 9 października w 1547 r. kościół został poświęcony przez biskupa krakowskiego  Erazma Ciołka  otrzymując tytuł Narodzenia Panny Maryjej i Świętego Wawrzyńca Męczennika.

Kolejnej rozbudowy podjęli  się Jan Spytek Komorowski i jego brat Krzysztof. Odbyło się to w roku 1582-1583.  Zaczęto wznosić czworokątną wieżę. Podjął się tego włoski  architekt Jan Ricci z pomocą kamieniarza Macieja Świętka.

Drewniana dzwonnica została wybudowana 1582 r.

Rozbudowę kontynuował Krzysztof Komorowski poprzez dobudowanie kaplicy pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny i grobowców pod posadzka kościoła.

1639 r dobudowano kapliczkę ogrojca nakładem pisarza miejskiego Krzysztofa Mrzygłodowicza.

W latach 1711-1712 trwała gruntowna odbudowa kościoła, który ucierpiał w pożarze wywołanym przez piorun, który uderzył w wieże.

W 1721r. wybudowano nową murowaną dzwonnicę, ponieważ stara spłonęła w pożarze miasta.

W 1776 r. piorun jeszcze raz uszkodził wieżę kościelną, która została wyremontowana dopiero w roku 1821.

Teren wokół kościoła do końca XVIII wieku był cmentarzem.

W 1929 r wybudowano kaplicę grobową Habsburgów.

W 1992 r. Papież Jan Paweł II w ramach reorganizacji administracji kościoła powołał diecezję bielsko-żywiecką a kościół został podniesiony do miana konkatedry.