20 maja sobota

Metrologia – nauka o pomiarach

Metrologia to inaczej nauka dotycząca sposobów dokonywania pomiarów oraz zasad interpretacji uzyskanych wyników. Można ją podzielić na metrologię ogólną, stosowaną, teoretyczną oraz normatywną (dotyczącą uregulowań prawnych). Ta dziedzina nauki odgrywa ogromną rolę w codziennym życiu. Jest obecna wszędzie tam, gdzie liczy się innowacyjność i gdzie dokonują się odkrycia naukowe służące gospodarce, kontaktom handlowym, podnoszeniu jakości życia i ochronie środowiska naturalnego. Dla każdego obywatela jest to istotna sprawa także z tego powodu, że dzięki niej przestrzegane są najróżniejsze pomiary – np. czy w sklepie dobrze ważone są produkty, czy dystrybutor na stacji paliw właściwie wskazuje należność za pobrane paliwo albo wodomierz poprawne zużycie wody.

Metrologia ma swój dzień w kalendarzu świąt nietypowych – World Metrology Day obchodzimy 20 maja. W tym właśnie dniu w 1875 roku przedstawiciele siedemnastu państw podpisali w Paryżu Konwencję Metryczną. To traktat, który jest fundamentem międzynarodowej współpracy w dziedzinie metrologii. Powstanie tego dokumentu było potrzebą czasów, bowiem na świecie dokonywała się wówczas rewolucja przemysłowa - miał on na celu ujednolicić system metryczny na świecie.

Konwencja Metryczna wytyczyła drogę specjalistom, jak i krajowym instytucjom metrologicznym w kierunku ujednolicenia systemów pomiarowych i wspólnych działań na rzecz rozwoju tej dziedziny. Jak pokazała historia był to dobry pomysł, skoro ta instytucja istnieje do dziś i nadal prężnie się rozwija. W ramach Konwencji jej członkowie przedstawiają własne naukowe opracowania metrologiczne, które są weryfikowane i przyjmowane jako wspólne ustalenia.

Najwyższym organem Konwencji Metrycznej jest Generalna Konferencja Miar (CGPM), której podlega Międzynarodowy Komitet Miar i Wag (CIPM). Nasz kraj reprezentuje Główny Urząd Miar (GUM).

Polska a Konwencja

Polska podpisała Konwencję 12 maja 1925 roku. Kilka lat wcześniej, 8 lutego 1919 roku uchwalono jeden z pierwszych aktów prawnych odrodzonej Rzeczypospolitej - „Dekret o miarach”. W tym samym roku powstał Główny Urząd Miar, a wraz z nim okręgowe i obwodowe urzędy miar. GUM stanął przed ważnym i trudnym zadaniem ujednolicenia miar w odradzającym się kraju, gdzie na terenach trzech byłych zaborów istniały różne systemy miar. W 1922 roku uchwalono ustawę o rachubie czasu w Polsce, pierwszą tego typu na świecie, natomiast w 1925 roku Polska przystąpiła do Międzynarodowej Konwencji Metrycznej.

Dzień Metrologii na świecie

Światowy Dzień Metrologii narodził się w 2000 roku. Jest on organizowany i obchodzony wspólnie przez Międzynarodowe Biuro Miar i Wagi (BIPM) oraz Międzynarodową Organizację Metrologii Prawnej (OIML) z udziałem krajowych organizacji odpowiedzialnych za metrologię. W tej corocznej imprezie uczestniczy ponad 80 krajów. W każdym z nich odbywają się różne wydarzenia poświęcone dziedzinie metrologii. Co roku obowiązuje inny temat, dotychczas poruszano m. in. takie zagadnienia jak:

- Pomiary w dynamicznym świecie.

- Pomiary dla transportu.

- Pomiary i światło.

- Pomiary i globalne wyzwania energetyczne.

- Pomiary w codziennym życiu.

- Mierzymy dla Twojego bezpieczeństwa.

- Pomiary w chemii.

- Pomiary w nauce i technologii.

- Pomiar w handlu.

- Pomiar w sporcie.

- Pomiary w naszym środowisku.

- Pomiar a zdrowie.

- Pomiar a małe i średnie przedsiębiorstwa.

- Metrologia wokół domu.

Na stronie wydarzenia www.worldmetrologyday.org można zapoznać się z aktualnymi tematami, programem obchodów czy zobaczyć jak wyglądają plakaty na poszczególne edycje.

Dzień Metrologii w Polsce

Obchody Światowego Dnia Metrologii w Polsce odbywają się pod honorowym patronatem Ministra Rozwoju i Ministra Infrastruktury i Budownictwa. Z okazji „Światowego Dnia Metrologii” w Głównym Urzędzie Miar organizowane jest seminarium, w którym uczestniczą przedstawiciele instytucji rządowych, placówek naukowych, uczelni oraz pracowników administracji miar. Podczas spotkania przedstawiane są referaty dotyczące aktualnego tematu wydarzenia oraz toczą się dyskusje na temat rozwoju dziedziny i jej znaczenia dla świata. Światowy Dzień Metrologii jest również okazją do wręczenia odznaczeń państwowych za długoletnią służbę pracownikom Głównego Urzędu Miar.

Obchody święta zbiegają się także z Nocą Muzeów, a to świetna okazja by odwiedzić zabytkowy budynek GUM w Warszawie mieszczący się przy ulicy Elektoralnej 2 i poznać metrologię poprzez zabawę. Tradycją są już prezentacje i pokazy nawiązujące do tematyki święta. Oto kilka przykładów:

- Zużycie energii elektrycznej przez różnego rodzaju źródła światła, ładowarki telefoniczne, układy czuwania i gotowości Stand-by w urządzeniach domowego użytku.

- Pokazy związanych z czasem - od zegarka słonecznego używanego dawniej przez pasterzy aż do prezentacji, budowy i zasady działania zegara atomowego. Inna ciekawostka to możliwość samodzielnego sprawdzenia chodu własnego zegarka naręcznego za pomocą chronokomparatora

- Historyczne przyrządy pomiarowe wykorzystywane w pomiarach dla transportu, m. in. taksometry, tachografy, nawigacja satelitarna.

- Zasady działania pojazdów z napędem elektrycznym (rowery, motorowery, samochody); pomiary związane z poborem mocy i energii elektrycznej podczas ładowania pojazdu.

- Pomiar drgań i pomiar hałasu

- Prezentacja najciekawszych eksponatów ze zbiorów muzealnych Głównego Urzędu Miar.

Warto na bieżąco śledzić program Światowego Dnia Metrologii, bowiem możemy być pewni, że organizatorzy przygotowali coś ciekawego.

Podczas tego święta podkreślane jest znaczenie morza w życiu mieszkańców Europy, a podczas licznych konferencji i warsztatów debatuje się nad problemami gospodarki morskiej. Europejski Dzień Morza uchwalono w 2008 roku.

Dzień Wolnej Kultury ma za zadanie zachęcić odbiorców do korzystania ze sztuki stworzonej przez wolnych artystów, rozpowszechniania jej, a także co ciekawe wnoszenia do niej swoich poprawek. W tym dniu twórcy wolnej kultury mają okazję do promocji swoich dzieł przed szerszą publicznością.

Dzień Teścia jest obchodzony w sobotę, który przypada najbliżej 22 maja. To dzień wdzięczności i podziękowań dla wszystkich ojców naszych mężów i żon.

Dzień Teścia a może Świekra lub Cieścia?

W staropolskim nazewnictwie teść był określany świekrem albo cieściem stąd Dzień Teścia można zamiennie nazywać Dniem Świekra albo Dniem Cieścia.

Dzień Teściowej bardziej znany?

Dzień Teścia to moment, gdzie możemy pokazać swojemu Teściowi, że cieszymy się, że jest – tak po prostu w naszym życiu. Jest to stosunkowo młode święte w porównaniu do Dnia Teściowej, które pojawiło się na początku XX wieku i jest bardziej kultywowane aniżeli Dzień Teścia. Jest to sytuacja analogiczna do dowcipów o teściach tzn. istnieje dosyć sporo słynnych żartów o teściowej a brak jest tych o teściu. Być może dlatego, że mężczyźni z natury są mniej skłonni do „wtrącania się” w związki swoich dzieci, zostawiają swoim synom czy córkom wolną rękę w budowaniu relacji. Zatem nie są oni narażeni na odwet w postaci żartów.

Jak uhonorować Teścia?

Z uwagi na to, że nie ma konkretnej tradycji dotyczącej obchodzenia tego święta – możemy podejść bardzo kreatywnie do tematu i wymyślić własny sposób podziękowania dla Teścia. Można wykorzystać specyficzny moment świętowania – skoro ten dzień jest obchodzony w maju, to można liczyć na to, że będzie ciepło i można zorganizować ciekawą wycieczkę czy wspólne grillowanie, a być może lepszą opcją będzie wystawna kolacja ze wspaniałym deserem na cześć "Taty"?

Pomysłodawcą Światowego Dnia Whisky jest Blair Bowman, który pozazdrościł miłośnikom ginu swojego święta. W 2011 roku zarejestrował więc domenę WorldWhiskyDay.com i jak się okazało, inicjatywa wspólnego celebrowania ulubionego trunku zyskała wielu zwolenników. Uczcijmy dziś jego zdrowie szklaneczką whisky!

Światowy Dzień Pszczół ma co roku ten sam wydźwięk, czyli jeśli pszczoły wyginą to ludzie również. Jeśli komuś wydaje się to abstrakcją to wystarczy zagłębić się w temat jak ważną rolę pełnią te owady w ekosystemie. W związku z tym należy ograniczyć stosowanie preparatów chemicznych, które powodują śmierć pszczelich rodzin.