Historia Kamesznicy – od założenia do współczesności

Kamesznica, wieś położona w województwie śląskim, ma bogatą i burzliwą historię, która sięga XVII wieku. Miejscowość ta przez wieki była częścią Księstwa Oświęcimskiego, a od 1564 roku – wraz z całym księstwem oświęcimskim i zatorskim – znalazła się w granicach Korony Królestwa Polskiego. Po Unii Lubelskiej w 1569 roku stała się integralną częścią Rzeczypospolitej Obojga Narodów, w której pozostawała do I rozbioru Polski w 1772 roku. Wieś ta, wspominana w różnych dokumentach podatkowych z XVII i XVIII wieku, pełniła ważną rolę w lokalnej administracji.

Powstanie i rozwój w XVII wieku

Kamesznica powstała na początku XVII wieku na miejscu dawnego osiedla pasterskiego. Założycielką wsi była królowa Konstancja, ówczesna właścicielka Żywiecczyzny. W 1672 roku wieś liczyła zaledwie 26 gospodarstw i zamieszkiwało ją 210 osób. W XVIII wieku, po śmierci wojewody wałaskiego Tomasza Jaska, grunty Kamesznicy przeszły na własność dworu żywieckiego. W 1720 roku na polecenie Franciszka Wielopolskiego założono na tych ziemiach folwark.

Zmiany własnościowe w XIX wieku

Po rozbiorach Polski Kamesznica znalazła się w granicach zaboru austriackiego, będąc częścią Królestwa Galicji i Lodomerii. Pod koniec XVIII wieku, gdy fortuna Wielopolskich zaczęła upadać, wieś przeszła w ręce Marcina Badeniego, działacza politycznego i posła na Sejm Czteroletni. W 1831 roku właścicielami Kamesznicy zostali hrabiowie Potoccy z Buczacza, którzy w 1833 roku wznieśli w Kamesznicy letnią rezydencję, otoczoną pięknym parkiem krajobrazowym. W 1846 roku wieś stała się własnością Karola Ludwika Habsburga, a dworek służył jako siedziba arcyksiążęcego Zarządu Lasowego. W tym okresie we wsi rozwijało się także górnictwo, a w prymitywnych szybach wydobywano rudę żelaza.

Kamesznica jako ostoja zbójnictwa

W XVII i XVIII wieku Kamesznica zasłynęła jako jedna z ostoi beskidzkiego zbójnictwa. Wielu miejscowych mieszkańców było związanych z tym procederem, a jednym z najsłynniejszych harnasiów, który wywodził się z Kamesznicy, był Jerzy Fiedor, znany jako Proćpak. Jego imię przeszło do historii jako symbol oporu i niezależności górali.

Okres zaborów i rozwój demograficzny

Według austriackiego spisu ludności z 1900 roku Kamesznica liczyła 3371 mieszkańców, zamieszkujących w 529 budynkach. Większość mieszkańców była wyznania katolickiego, a tylko niewielka część wyznawała judaizm lub inne religie. Znaczna większość mieszkańców posługiwała się językiem polskim, co świadczyło o silnym poczuciu tożsamości narodowej.

Tragiczne wydarzenia II wojny światowej

Okupacja niemiecka w czasie II wojny światowej była dla Kamesznicy okresem wyjątkowo trudnym. Wieś padła ofiarą akcji wysiedleńczej znanej jako "Saybusch Aktion", która była częścią niemieckiej polityki germanizacji. W jej ramach 11 października 1940 roku wysiedlono aż 1269 osób, co stanowiło ponad połowę ówczesnych mieszkańców. W lasach wokół Kamesznicy działała jednak partyzantka, a wieś była miejscem potyczek z Niemcami. W odwecie za współpracę mieszkańców z ruchem oporu, 3 września 1943 roku hitlerowcy powiesili 10 osób. Ich śmierć upamiętnia pomnik znajdujący się w pobliżu poczty.

Kamesznica po wojnie

Współczesna historia Kamesznicy związana jest m.in. z działalnością ks. Władysława Zązla, miejscowego proboszcza, który zasłynął jako propagator wesel bezalkoholowych oraz jako inicjator spotkań "Wesele Wesel". Kamesznica zyskała również sławę dzięki odsłonięciu 26 października 2022 roku tablicy upamiętniającej żołnierzy Narodowych Sił Zbrojnych, zamordowanych przez reżim komunistyczny w ramach operacji „Lawina”.

Kamesznica, pomimo wielu burzliwych wydarzeń w swojej historii, pozostaje miejscem o silnej tożsamości lokalnej i bogatym dziedzictwie kulturowym, które wciąż jest pielęgnowane przez jej mieszkańców.