Historia Leśnej: Od Lasu Kabat po Nową i Starą Leśną

Leśna – wieś w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie żywieckim, w gminie Lipowa.

Powierzchnia sołectwa wynosi 351 ha[4], a liczba ludności w 2020 osiągnęła 2162 osób, co daje gęstość zaludnienia równą 615,9 os./km²[5]. Położona jest w pd.-zach. części Kotliny Żywieckiej, wzdłuż potoku Leśna.

Nazwę tej miejscowości wyjaśnia żywiecki wójt Andrzej Komoniecki w swym Dziejopisie Żywieckim.

"Leśna wieś, ta na miejskim gruncie zasadzona jest, gdyż tam na tym miejscu leśni miejscy pola swoje mieli, pilnując lasu naonczas nazwanego Kabatu miejskiego i domy swoje oni sobie najpierw zbudowali, poddawszy się pod farę radzichowską, iż im blisko do kościoła było chodzić niż przez las do miasta. Która od leśnych i od Leśnej rzeki nazwana, iż przez las miejski płynęła"

Dokładna data założenia Leśnej nie jest znana. Prawdopodobnie powstała ona po roku 1448, kiedy to książę oświęcimski Przemysław potwierdził prawa miejskie Żywca i nadał miastu przyległe ziemie wraz z lasem Kabat. Wówczas na terenie dzisiejszej Leśnej osiedlili się pierwsi leśnicy dworscy. Urzędnicy ci, z racji swych funkcji kontrolnych, nie cieszyli się wśród ludności miejscowej popularnością. W I połowie XVI wieku las miejski Kabat w wyniku intensywnej eksploatacji przestał praktycznie istnieć.[7]

Jak zanotował Andrzej Komoniecki, Leśna była wsią zarębną. W 1628 roku było w tej wsi 17 zarębników, a w 1672 roku liczyła 37 gospodarstw i 84 mieszkańców. Pod względem ilości gospodarstw była wówczas największą wsią zarębną w państwie żywieckim, natomiast pod względem powierzchni - jedną z najmniejszych[9].

W roku 1655 cześnik krakowski i zarazem starosta żywiecki Marcin Piegłowski zbudował folwark na gruncie chłopa Urbana Pawlusa. Do folwarku należały wsie Leśna i Zabłocie. Folwark ten nazwany był Szkołą Urzędniczą. Miał on charakter przejściowy i istniał do 1700 roku. Grunt pozostały po folwarku trzy lata później podzielono i sprzedano poddanym. Na terenie pofolwarcznym powstała wieś Nowa Leśna, która wraz se "Starą" Leśną weszła w skład klucza lipowskiego[9].

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa bielskiego.