Ujsoły - malownicza wieś w Beskidzie Żywieckim z bogatą historią i kulturowymi korzeniami

Ujsoły, malowniczo położona w Beskidzie Żywieckim, to wieś o bogatej historii i głębokich korzeniach kulturowych. Jej początki sięgają XVI wieku, kiedy to osadnicy wołoscy przybyli na te tereny, uciekając przed ekspansją turecką na Bałkanach. To właśnie ci ludzie pasterskiego pochodzenia bałkańskiego zasiedlili górskie obszary Ujsół i wprowadzili specyficzne tradycje, obrzędy i pasterskie nazewnictwo.

Pierwotna nazwa wsi brzmiała "U Soły" i wywodziła się od położenia pierwszych zagród nad rzeką Sołą. Istnieje także hipoteza, że "sol" oznaczało ziemię lub działkę w języku wołoskim, co mogłoby tłumaczyć nazwę jako "Nową Rolę" lub "Nową Osadę". Przez wiele lat nazwy "Ujsol" i "Ujsól" figurowały w austriackich dokumentach, aż do momentu spolszczenia do obecnie używanej nazwy "Ujsoły".

W tamtych czasach wieś była osadzana na tzw. prawie wołoskim, gdzie jednostką gruntową był "zarąbek", czyli łan leśny. Te zarębki istnieją do dzisiaj, poprzegradzane skotniami, półzarębkami i chodnikami, tworząc niezwykle skomplikowany układ pól.

Mimo pozornej spokojności, życie w Ujsół było pełne napięć między dworem a biedną wsią, co wynikało z narastającego wyzysku. To prowadziło do buntu górali, którzy często zamiast pracować na roli, zajmowali się zbójnictwem na tych trudno dostępnych terenach.

W XIX wieku rozwinęło się osadnictwo związanego z przemysłem i gospodarką leśną. Osadnicy przybyli z Moraw i Austrii, przyczyniając się do rozwoju wsi. Ujsoły rozwijały się także dzięki intensywnej gospodarce pasterskiej i wydobyciu drewna z okolicznych lasów. W XIX wieku wybudowano nowoczesny tartak, który wykorzystywał maszyny parowe i służył spławowi drewna do huty w Węgierskiej Górce.

Podczas II wojny światowej, tereny Ujsół znalazły się pod okupacją niemiecką, co spowodowało represje wobec ludności cywilnej. Jednak mieszkańcy walczyli o zachowanie tartaku, co miało kluczowe znaczenie dla ich przyszłości.

Po wojnie Ujsoły stały się ważnym miejscem dla turystyki górskiej. Wyznaczono nowe szlaki turystyczne, powstały schroniska górskie, a wieś rozwinęła obsługę ruchu turystycznego.

Rok 1958 to rok klęski powodzi, która zniszczyła wiele budynków i upraw rolnych. Jednak te trudności były punktem zwrotnym, który skłonił mieszkańców do odbudowy i rozwoju. Współczesne Ujsoły to miejscowość o bogatej historii, przyciągająca turystów swoim pięknem przyrody i dziedzictwem kulturowym.