Historia Żydów w Żywcu: Wspólnota i Zagłada

Żydzi osiedlili się w Żywcu już w wiekach poprzednich, doświadczając okresów akceptacji i wygnania. W 1626 roku królowa Konstancja wydała zakaz osiedlania się Żydów w mieście, prowadząc ich do gmin Isep, Sporysz i Zabłocie. Ostatecznie, napływ Żydów powrócił z końcem XVII wieku, często angażując się w prowadzenie karczm w mieście i okolicznych wioskach.

Niemniej w 1797 roku cesarz Franciszek II odnowił zakaz osadnictwa żydowskiego, zezwalając jedynie na mieszkanie Żydom urodzonym w Żywcu. Ta polityka spowodowała koncentrację osadnictwa w Zabłociu, z mieszczanami żywieckimi starającymi się zapobiec narodzinom dzieci poza tą lokalizacją – nawet dworzec kolejowy zbudowano w Zabłociu, aby uniknąć ewentualnych porodów podczas podróży.

W 1820 roku Zabłocie zamieszkiwało 32 Żydów, a w 1864 roku powstała samodzielna gmina żydowska Żywiec-Zabłocie. Rozwój społeczności objął także sferę edukacyjną - w 1874 roku Żydzi założyli szkołę powszechną, otwartą nie tylko dla dzieci żydowskich, lecz także chrześcijańskich.

Rozwój społeczności żydowskiej był zauważalny, zwłaszcza w latach międzywojennych - w 1921 roku w Zabłociu mieszkało 624 Żydów. Przemysłowiec Ignacy Serog unowocześnił fabrykę papieru "Solali", a wielu Żydów było właścicielami sklepów, restauracji i hoteli.

Niemniej, historia Żydów w Żywcu pogrążyła się w tragedii II wojny światowej. W 1937 roku wielu z miejscowych Żydów wyemigrowało do Palestyny. Po wkroczeniu wojsk niemieckich w pierwszych dniach II wojny światowej, wiosną 1941 roku Niemcy wywieźli wszystkich Żydów do getta w Suchej Beskidzkiej. Następnie rozpoczęto systematyczne usuwanie śladów ich obecności.

Prawdopodobnie w 1942 roku żywieccy Żydzi znaleźli się w "transportach śmierci" do niemieckiego obozu zagłady Auschwitz-Birkenau, gdzie niestety wszyscy ponieśli śmierć.

Żydowska obecność w Żywcu - pełna historii, rozwoju i tragicznej zagłady - pozostaje niezatarta w pamięci miasta, stanowiąc część wielowymiarowej historii społeczności lokalnej.