Podróże przez Czas: Historia Dworca Kolejowego w Sporyszu

Historia dworca kolejowego w Sporyszu to opowieść o transformacji - od początków związanych z Galicyjską Koleją Transwersalną w 1884 roku, przez rozwój przemysłu, aż po zmienne losy samego budynku. Początkowo symbol postępu i rozwoju, z biegiem czasu stawał się świadkiem zmieniającego się krajobrazu społeczno-gospodarczego. Zniszczenia wojenne, przebudowa i kontrowersje związane z nową konstrukcją - to wszystko sprawia, że historia tego miejsca to nie tylko opowieść o kolejowej infrastrukturze, lecz także o dynamice przemian społecznych i architektonicznych.

W 1884 roku, wraz z uruchomieniem Galicyjskiej Kolei Transwersalnej, powstał dworzec kolejowy w Sporyszu. Położony 3 kilometry od stacji Żywiec, na terenie wsi Sporysz, odgrywał kluczową rolę w rozwoju regionu. Jego początkowa nazwa, Huta Fryderyka Sporysz, podkreślała związek z miejscowym przemysłem. W XIX wieku, z wybuchem rewolucji przemysłowej, Sporysz zmienił swój pierwotnie rolniczy charakter. Powstały tam kuźnie, walcownia i cynkownia blachy, a w 1900 roku cynkownia przekształciła się w Żywiecką Fabrykę Śrub.

Niezwykłe walory przyrodnicze sprawiły, że Sporysz stał się popularnym miejscem wycieczek dla mieszkańców Żywca. Ludzie przybywali tam na niedzielne spacery, zwiedzając zakłady przemysłowe czy odwiedzając Grojec. Ponadto, część terenów Arcyksiążęcego Parku Habsburgów znajdowała się w granicach Sporysza, co dodatkowo przyciągało turystów.

Początkowy budynek dworca miał charakterystyczną formę austro-węgierskiej architektury. Jego ozdobny dach nadawał mu wyjątkowy styl, typowy dla innych stacji kolejowych w regionie. Parter budynku służył celom kolejowym, z wejściami prowadzącymi do poczekalni i pomieszczeń służbowych. II wojna światowa przyniosła zniszczenia - front przebiegający wzdłuż linii kolejowej spowodował poważne uszkodzenia budynku, który po wojnie został rozebrany.

W latach siedemdziesiątych XX wieku wybudowano nowy budynek, który w żaden sposób nie nawiązywał do pierwotnego stylu. Nowoczesna konstrukcja spotkała się z mieszaniem opinii - próbowano wkomponować elementy górskiego krajobrazu, ale nie wszyscy uznali to za udane.

Obecnie dworzec jest wykorzystywany w ograniczonym zakresie dla potrzeb kolejowych. Pomieszczenie dyżurnego ruchu jest czynne tylko podczas kursowania pociągów, a część pasażerska stoi nieużywana. Pozostała część budynku jest wynajęta, a sam budynek wystawiony jest na sprzedaż. Mimo zmian i nowych funkcji, dworzec pozostaje istotnym elementem historii regionu.